Rob Stark
Verschillende strategieën, één doel: de milieulast van gebouwen beperken
De milieulast van een gebouw heeft grotendeels te maken met de draagconstructie. Rob Stark van IMd Raadgevende Ingenieurs liet in zijn lezing ‘Lang leve(n) betonnen gebouwen!’ op het Beton Event zien welke ontwerpstrategieën mogelijk zijn om die milieulast te beperken. “Een kolommenstructuur leent zich het beste voor een lange levensduur.”
Vanuit milieu- en circulariteitsoogpunt kun je gebouwen het beste zo lang mogelijk laten staan. Om dat mogelijk te maken ontkom je niet altijd aan een herbestemming. Door slimme constructieve ingrepen of toevoegingen is zo’n herbestemming vaak goed mogelijk.
Voorbeelden zijn Tijdelijke Huisvesting Tweede Kamer, het voormalige Shell-kantoor Park Hoog Oostduin en Parkeergarage Wega.punt. Bij dit laatste project wordt een voormalig pand van de politieacademie omgebouwd tot parkeergarage. Deze aanpassing is zo ontworpen dat die omkeerbaar is: de parkeergarage kan later relatief eenvoudig weer worden veranderd in kantoorruimte. Ook de toegevoegde ruimtes kunnen vrij simpel worden verwijderd.
Als je toch nieuw moet bouwen, kan het interessant zijn gebruik te maken van bestaande elementen, door IMd ‘donormateriaal’ genoemd. Stark noemt het project Biopartner 5. Door een aantal aanpassingen in het ontwerp kon voor maar liefst twee derde van de staalconstructie hergebruikt constructiestaal worden toegepast, geoogst uit een nabijgelegen laboratoriumgebouw.
Ook voor beton is hergebruik op dit niveau mogelijk. Veel kennis en ervaring wordt momenteel opgedaan bij het Circulair Centrum in Heerde waar betonnen wanden en vloeren uit het oude provinciehuis van in Arnhem worden ingezet.
Een succesvolle strategie om de levensduur bij nieuwbouw te verlengen, is een gebouw flexibel indeelbaar te maken. Het beste daarvoor leent zich volgens Stark een kolommenstructuur met een vlakke vloer. Die opbouw biedt de meeste ruimte aan toekomstige functieaanpassingen, een uitgangspunt dat is toegepast bij een onderwijsgebouw van de Hogeschool Utrecht.
Tot slot noemt Stark de mogelijkheid een gebouw zodanig te ontwerpen dat het demontabel is, zodat elementen kunnen worden hergebruikt of, nog beter, het gebouw in zijn geheel elders opnieuw kan worden opgebouwd. Mooi voorbeeld van dit laatste is de Tijdelijke Rechtbank Amsterdam. Het gebouw wordt momenteel, nauwelijks vijf jaar na de bouw, gedemonteerd en opnieuw opgebouwd als Techbank in Enschede. Om dit mogelijk te maken is in het ontwerp veel aandacht besteed aan een slimme detaillering.
In het ontwerpproces is dus van alles mogelijk om de milieulast van een gebouw te minimaliseren. Wat de juiste keuze is, is niet altijd eenvoudig vast te stellen. Soms zijn doelen bovendien tegenstrijdig. Moet je bijvoorbeeld het materiaalgebruik minimaliseren of investeer je wat extra om de levensduur te verlengen? Het is van belang tijdig en met de juiste partijen over dit soort vraagstukken na te denken.
