Er zijn genoeg duurzame alternatieven voor beton op de markt. Maar de implementatie gaat moeizaam. Hoe zorgen we dat nieuwe materialen hun weg vinden naar de bouwplaats? De Community of Practice (CoP) ‘Innovaties geaccepteerd krijgen’ doet een voorzet. ‘We hebben duizendpoten nodig die alle partijen bij elkaar kunnen brengen.’
Felix Leenders is constructeur en betonspecialist bij Van Hattum en Blankevoort. Tim Janssen werkt als afdelingsmanager Constructies bij Nobleo Bouw & Infra. Beide mannen houden zich bezig met innovatieve materialen zoals geopolymeerbeton en basaltvezelwapening. Ze zien elkaar meer als collega’s dan als concurrenten: samenwerken was voor hen de belangrijkste reden om deel te nemen aan de CoP ‘Innovaties geaccepteerd krijgen’.
‘Vanuit onze bedrijven, maar ook vanuit onszelf, willen wij een bijdrage leveren aan de verduurzaming van Nederland,’ zegt Felix. ‘Als je innoveert, kun je ervoor kiezen alle kennis en ervaring voor jezelf te houden. Maar wil je de betonbouwsector echt verder helpen, dan moet je anderen ondersteunen en voorzien van informatie. We moeten het samen doen.’
De afgelopen maanden hebben Felix en Tim met zeven anderen van de CoP gebrainstormd over een plan om innovaties sneller op de markt te krijgen. Het goede nieuws: er zijn al talloze duurzame alternatieve voor beton beschikbaar. Het probleem: de implementatie van die materialen gaat langzaam. Te langzaam, als de betonbouwsector volgens de milieudoelstellingen in 2030 volledig circulair en klimaatneutraal wil werken.
Tim: ‘De verduurzaming van de betonsector vraagt veel van ons. Waar het toepassen van innovaties vroeger voor de Einsteins was weggelegd, wordt er nu gevraagd om allemaal te gaan innoveren. Het is niet langer een nice to have, maar een absolute vereiste. Het probleem is alleen dat niet iedereen ervaring heeft met het creëren, toetsen en implementeren van een innovatie. Dat is een expertise – je doet het er niet zomaar even bij.’
Felix: ‘In de bouwsector hebben we duizendpoten nodig die alle kennis en kunde aan elkaar kunnen verbinden. Daar zijn er maar weinig van.’
Felix: ‘Eigenlijk zijn we al heel ver. NASA heeft het proces van innovaties ooit gevat in het Technology Readiness Level (TRL). Er zijn negen niveaus, waarbij niveau 1 tot en met 5 staan voor labonderzoek, 6 en 7 voor praktijkervaring en 8 en 9 voor volledige implementatie. Voor zowel alternatief beton als alternatieve wapening zitten we tussen niveau 5 en 8. De kennis is er, het onderzoek is er, de praktijkervaring min of meer ook. Er is een aanbieder en een koper. Het enige wat mist, zijn richtlijnen, normeringen en breed vertrouwen. Officieel mag je deze materialen niet toepassen.’
Felix: ‘Was het maar zo makkelijk. Helaas gaan er jaren overheen voordat een innovatie in een norm wordt opgenomen. Dat heeft vooral te maken met de tijd die het kost om een nieuw materiaal te leren kennen. We weten hoe een duurzaam betonmengsel zich gedraagt in een labomgeving, maar niet hoe het er over tien of twintig jaar uitziet, of hoe het reageert op weersomstandigheden.’
Tim: ‘Je kunt je voorstellen dat een opdrachtgever dan terughoudend is om zo’n innovatie toe te passen.’
Felix: ‘Terwijl we het juist moeten toepassen om het materiaal in de praktijk te testen.’
Tim: ‘En daar zit de crux. Als bouwbranche hebben we een gigantische verantwoordelijkheid. Bij een brug waar jaarlijks miljoenen auto’s overheen rijden, kun je niet zomaar even een nieuw materiaal proberen – veiligheid is het allerbelangrijkste.’
Felix: ‘In de bouwsector is iedereen nog gewend om op zijn eigen eilandje te werken en met oogkleppen op zijn eigen ding te doen. We hebben mensen nodig die alle partijen bij elkaar kunnen brengen – van betonconstructeur en betontechnoloog tot opdrachtgever en verzekeraar. Dat zijn dus die duizendpoten.’
Tim: ‘Je hoeft een nieuwe betonsoort niet meteen toe te passen op een brugdek voor verkeer. Je kan ook klein beginnen, bijvoorbeeld met een overgangsconstructie in een fietspad. Als er dan eventuele schade ontstaat, wordt dat zichtbaar, maar dat is niet direct gevaarlijk. Je kunt er gewoon overheen fietsen. Dit is, met het oog op een eventueel aanwezig risico, schade tolerant te ontwerpen. Vanaf daar kunnen we langzaam opschalen.
‘Het zijn precies dit soort gesprekken die in de bouwketen gevoerd moeten worden met opdrachtgevers. We moeten de risico’s in kaart brengen en een duidelijk verhaal vertellen, zonder dat er meteen onzekerheid ontstaat. Maar vaak missen die communicatieve vaardigheden.'
Tim: ‘Horizontaal niet. Een betontechnoloog kan uitdagingen goed overbrengen aan een andere betontechnoloog. Maar gaat hij met een opdrachtgever praten, dan wordt het ingewikkeld, want zij spreken niet altijd dezelfde taal.’
Felix: ‘Vergelijk het met de aankoop van een laptop. De verkoper kan van alles tegen jou vertellen over een geweldige minuscule chip, maar als jij niet technisch onderlegd bent, boeit dat jou niks. Jij wil gewoon kunnen typen. En dan praat je langs elkaar heen.’
Tim: ‘We hebben met een roadmap in kaart gebracht waar de uitdagingen liggen. De komende maanden werken we dit verder uit naar een concreet document, dat we tijdens het Beton Event kunnen uitdelen en verder toelichten. Het moet een handvat worden voor iedereen uit de bouw om het proces van innovaties te versnellen.’
Felix: ‘Nog belangrijker dan het document is onze overkoepelende boodschap: ga hiermee aan de slag. Het is naïef om te denken dat een CoP van negen mensen heel Nederland de weg kan wijzen. Zeker niet op vrijwillige basis. Maar we hopen dat de bevindingen van onze CoP verder opgepakt zullen gaan worden in de branche, en die bevindingen hopen we dit jaar te kunnen presenteren
Interview met Jan Bremmer (43), die in 2024 de cursus Basiskennis Beton Algemeen volgde.
Hergebruik van ter plaatse gestorte betonelementen in nieuwe gebouwen is technisch haalbaar en kan bijdragen aan duurzamer bouwen.
Heb je het webinar van het Betonakkoord gemist? Wij vatten de belangrijkste punten voor je samen.
Jaarlijkse Algemene Ledenvergadering
Je leert alles wat betonlaboranten moeten weten, zoals de kwaliteitseisen voor betonspecie en grondstoffen, en de vereiste proeven volgens BRL 1801.
Dit is perfect voor nieuwkomers in de betonsector, zoals chauffeurs of verkopers. Je leert over soorten beton, materialen en verwerkingsmethoden.
