Op de A27 tussen Houten en knooppunt Hooipolder wordt de komende jaren volop gebouwd. Bruggen, viaducten, geluidsschermen: ruim 40 kilometer snelweg krijgt een grondige aanpak. Een van de dingen die dit project bijzonder maakt, is de rol van schoonbeton. Geen decoratief extraatje, maar een volwaardige ontwerpopgave met stevige esthetische en technische eisen. Dat maakt dit project de perfecte casus voor onze cursus Schoonbeton in de Praktijk.
Marja Bijkerk is coördinator schoonbeton op het project, en een van de drie docenten van de cursus. ‘Schoonbeton is zichtbaar beton. Het is wat je ziet als je onder een brug doorrijdt of -vaart. Je krijgt als bouwer of opdrachtgever te maken met esthetische eisen, technische grenzen, uitvoering en weersinvloeden. En met een enorme hoeveelheid interpretaties,’ vertelt ze.
‘Een opdrachtgever wil schoonbeton, maar dat is nog maar het begin. Welke kleur? Textuur? Hoe zit het met de uitvoerbaarheid? Iedere keuze heeft gevolgen voor kosten, constructie, uitstraling en duurzaamheid. Het is mijn taak om al die belangen bij elkaar te brengen.’
Die verbindende rol is cruciaal, bevestigt architect Toon Maas, die namens bouwcombinatie ALSEEN medeverantwoordelijk is voor het ontwerp. ‘De CUR 100 is een belangrijke Nederlandse richtlijn voor de esthetische en technische eisen aan zichtbeton. Maar het daadwerkelijk toepassen gebeurt in de praktijk. En dan heb je iemand nodig die het overzicht houdt. Iemand als Marja, die in gesprekken van onderdoorgang tot brugpijler de lijn bewaakt. Voor zo’n groot project is die rol onmisbaar.’
Michel Heesen, architect en supervisor bij opdrachtgever Rijkswaterstaat, sluit zich daarbij aan. ‘In een project als dit is interpretatie heel belangrijk. Esthetische keuzes maken, zonder dat het ten koste gaat van duurzaamheid of maakbaarheid, vraagt om constante afstemming.’
Een voorbeeld: de wens van Rijkswaterstaat was om delen van het beton groen te pigmenteren. Zo zou het aansluiten bij het beoogde groene beeld, nog voordat de beplanting volgroeid was. Maar pigment blijkt slecht herbruikbaar: niet duurzaam, niet circulair. Architecten en uitvoerders verkennen alle opties. ‘Boucharderen, structuurmatten, graffiti. Uiteindelijk kies je voor iets wat voor alle partijen goed voelt,’ vertelt Toon.
Voor Marja is het A27-project een voorbeeld van wat ze in de cursus wil overbrengen. ‘Tijdens de cursus laten we zien hoe snel miscommunicatie ontstaat, ook als iedereen het beste met het project voorheeft. De CUR 100 is een goede richtlijn, maar het is enorm lastig om een beeld zo op papier te krijgen dat iedereen hetzelfde leest. Daarom zijn gemengde groepen zo waardevol: architecten, aannemers, opdrachtgevers. Je leert elkaars afwegingen kennen, en waarom iets in theorie logisch lijkt, maar praktisch toch anders uitpakt.’
De cursus bestaat uit drie dagen theorie en een praktijkdag met een casestudie. Het project A27 komt ook aan bod: cursisten discussiëren en onderzoeken in deze casus vier uitdagingen op het gebied van schoonbeton. Actueel, complex en vooral: leerzaam.
‘Je werkt met een concreet scenario en maakt zelf afwegingen,’ zegt Marja. ‘Je krijgt eisen mee, zoals dat de naam van het viaduct zichtbaar moet zijn, en dan ga je zelf na: wat betekent dat voor kleur, bekisting, weersinvloeden? Hoe houd je het betaalbaar? Maar bovenal: hoe zorg je dat iedereen tevreden is, zonder loze beloftes te doen? Want uiteindelijk wil iedereen een mooi stukje betonwerk maken. Niets leuker dan wanneer theorie en praktijk dicht bij elkaar komen.’
De eerste schetsen voor het A27-project dateren van meer dan tien jaar geleden. Tussentijds veranderden de inzichten, vooral op het gebied van duurzaamheid. ‘Wat toen logisch leek, doen we nu anders,’ zegt Michel. ‘In plaats van iets uitvoeren dat tien jaar geleden werd voorgeschreven, denk je samen na hoe het ook anders kan.’
Toon: ‘Als architect leer je gaandeweg om niet alleen letter, maar juist ook de geest van het esthetisch programma van eisen te volgen. Je moet durven afwijken, als dat leidt tot iets beters. Dat leer je alleen door te doen.’
Marja: ‘Daarom is deze cursus zo belangrijk, voor iedereen die te maken krijgt met schoonbeton binnen een project op de bouwplaats.’
De cursus Schoonbeton in de Praktijk start weer in november. Wil je meer leren over wat zichtbaar beton vraagt in ontwerp en uitvoering?
Interview met cursist Vincent van der Plas, Betontechnologisch Adviseur bij Dyckerhoff Basal.
Parametrisch ontwerpen van betonnen liggerbruggen leidt tot efficiëntere ontwerpen met minder materiaal, lagere milieubelasting en lagere kosten.
Interview met Jan van der Windt en Rob Doomen.
Hét jaarlijkse toonaangevende netwerkevenement van de beton(bouw)sector in Nederland.
Verdiep je in de vernieuwde Eurocode 2 en vergroot je kennis voor betere betonconstructies.
Krijg diepgaand inzicht in bekistingsconstructies, inclusief kennis over kosten, bodem en betonstaal, toegespitst op de Infra/Civiele sector.
